Herfsttij der moderniteit (2015)
door Eric Van Huffelen
Tijdens de afstudeerplechtigheid voor de kersverse afgestudeerden van 2015 maakte directeur Eric Van Huffelen in zijn toespraak een analogie tussen onze tijd en de late Middeleeuwen, hierbij met een knipoog verwijzend naar het boek van Johan Huizinga "Herfsttij der Middeleeuwen". Jammer genoeg ontbreekt de ruimte om deze toespraak – zelfs in verkorte vorm – weer te geven, zonder fundamenteel afbreuk te doen aan de inhoud ervan. Daarom beperken we ons hier tot enkele sterke citaten. Wie interesse heeft, kan op eenvoudig verzoek bij ons de gehele tekst verkrijgen.
We werken niet meer om te leven, maar leven om te werken. Voor onderwijs betekent dit dat de 'leerwereld' centraler komt te staan en dat de 'leefwereld' maar beperkter aandacht krijgt. Denken we bijvoorbeeld maar aan het overheersende discours van rendementsdenken dat zich vertaalt in het pushen van die vakken en richtingen die goed scoren op de arbeidsmarkt. Wat is het nut van vakken als esthetica of waarom nog poëzie lezen? Het instrumentele leren dreigt het existentiële leren weg te duwen.
De tijd dat we als maatschappij naar een consensus streefden, ligt achter ons. Zelfs de periode van dissensus, van bijna principiële onenigheid – de periode die omstreeks 1970 aanving, is afgesloten. Jongeren rebelleren niet meer tegen. Het klopt inderdaad: jongeren van vandaag zijn geen lastige jongeren. De vroegere collectieve normopvatting die men aanvaardde of waartegen men rebelleerde is verdwenen. De gezagsrelatie evolueert van verticaal naar horizontaal. Vele opgelegde regels zijn voor jongeren niet meer ervaringsgebonden al zullen zij uit pragmatische overwegingen zich nog wel conformeren. Maar op het vlak van ethiek worden zij doe-het-zelvers. Het klassieke gezag verdwijnt. Ieder individu is uitgegroeid tot autonoom beoordelaar. Een gedragen en gedeelde visie is er niet meer, het is dan ook niet meer nodig daartegen in opstand te komen. Authenticiteit is op de voorgrond getreden. Ik als authentiek persoon oordeel. Ik stem in of niet. Het ethisch appèl aan ieder individu is dan ook groter dan ooit.