Ontwaken uit narcose: bekroond onderzoek (2023)

door

Schrijven over jezelf is niet zo vanzelfsprekend. Meestal publiceer ik wetenschappelijke onderwerpen naar aanleiding van publicatieresultaten gestoeld op onderzoek. Verspreiding van wetenschap is de basis om een goede gezondheidszorg te kunnen realiseren voor alle mensen, waar ook ter wereld, op een zo hoog mogelijk niveau. Zonder onderzoek krijg je geen vooruitgang of vernieuwing in geneeskunde. Er blijven nog vele vragen over om de oneindige puzzel van ziekten en behandelingen, telkens weer een (vaak kleine) stap te verbeteren.

De kennis van geneeskunde verdubbelt elke 18 maanden. Om bij te blijven, dien je je als arts dus voortdurend bij te scholen. Dat is ook mijn streven geweest. Afgelopen jaar heb ik mij toegelegd op de studie van ‘Perioperatieve Geriatrische Geneeskunde’ en heb heel recent mijn thesis verdedigd. Ik mocht hiervoor een ‘Master’s in Science’ diploma ontvangen van de Universiteit van Rome.

Het is een voorrecht van onze huidige maatschappij om te zien dat de gemiddelde levensverwachting bij de geboorte alsmaar toeneemt; in de Westerse wereld van gemiddeld 65 jaar (1960) tot 85 jaar (2022) en wellicht 95 jaar op het einde van deze eeuw (2100). Deze getallen zijn afgerond en enkel ter illustratie. Dat betekent dat de ouderen een steeds belangrijker deel gaan uitmaken van de populatie. Wij verwachten dan ook dat in de toekomst, operaties op ouderen zowat de helft van alle operaties gaan uitmaken.

Gelukkig zijn de meeste ouderen goed gezond en kunnen zij genieten van hun ‘oude dag’. Sommigen echter zijn minder gezond, ondervinden meerdere ziekten en handicaps, gebruiken vele geneesmiddelen, vertonen kenmerken van ondervoeding en spierverval wat kan resulteren in mobiliteitsproblemen en frequente breuken na een val. Als deze laatste categorie van ouderen operaties ondergaan onder algehele verdoving, is het mogelijk dat zij minder gemakkelijk recupereren en een langere periode in het ziekenhuis dienen te verblijven. Deze ingrepen kunnen invloed hebben op hun cognitief functioneren en het is niet ongewoon dat ‘opa’ of ‘oma’ geheugenverlies lijdt of tijdelijk een delirium ontwikkelt. Dit is typisch voor (hoog-)bejaarden en wordt uiterst zelden gezien bij jongere patiënten.

De oorzaak van deze vertraagde recuperatie van de hersenen is te situeren in de ontstekingsprocessen die plaatsvinden tijdens elke operatieve ingreep. Anesthetica kunnen eveneens invloed uitoefenen op deze neuro-inflammatie die plaatsvindt in de hersenen. Oudere patiënten hebben minder functionele reserves dan jongere patiënten en zijn daardoor meer gevoelig voor (tijdelijk) hersenfunctieverlies.

Sinds 1846, wanneer de eerste narcoses plaatsvonden in Boston, USA, moeten we vervolgens gewoon afwachten tot deze narcotica uitgewerkt zijn. Sommigen doen er langer over dan anderen. In feite zien we het liefst dat een patiënt, meteen na een operatie, goed wakker en pijnvrij in de verkoeverkamer (uitslaapkamer) is, waar alle parameters goed gemonitord worden en waarbij de patiënt in een stabiele toestand naar de afdeling kan terugkeren.

Eerder dit jaar had ik een onderzoeksvoorstel ingediend waarbij het scenario onderzocht wordt dat de werking van deze algehele anesthetica meteen gestopt wordt van zodra de chirurg de operatie beëindigt en er geen nood meer is om verder onder narcose te blijven. Daarvoor dien je een antidotum (tegengif) toe om de werking van narcotica meteen te beëindigen. Tot hiertoe bestond zulk een antidotum niet. Als hoogleraar anesthesiologie aan het Queensland Brain Institute in Brisbane verricht ons team nu onderzoek naar het gebruik van zulk antidotum, waarbij we de reacties op de hersenen bestuderen bij fruitvliegjes (Drosophila) en rondwormen. We kiezen deze diertjes omdat zij minder neuronen (connecties in de hersenen) hebben dan mensen en goed te bestuderen zijn met elektronenmicroscopisch onderzoek. Hieruit hopen we te kunnen afleiden dat we – door toediening van zulk een antidotum tegen narcotica – de werking van de anesthesie meteen kunnen stopzetten, zodat de patiënt sneller kan recupereren en het herstel van de hersenfunctie zich meteen inzet. Een heel onderzoeksteam is nu bezig om een antwoord te vinden op deze belangrijke vraagstukken.

Ik ben uitermate vereerd dat mijn onderzoek uitverkoren werd als beste onderzoeksmodel uit alle aanvragen van 5 landen: Australië, Nieuw-Zeeland, Singapore, Maleisië en Hong Kong. Hierdoor kende het Australian and New Zealand College of Anaesthetists (ANZCA) onderzoeksfondsen toe om mijn onderzoeksvoorstel mogelijk te maken. Inderdaad, onderzoek vindt altijd plaats met een heel team van gespecialiseerde mensen wier dagtaak het is om onderzoek minutieus te laten plaatsvinden. Deze fondsen zijn dus niet toegekend ter persoonlijke verrijking, maar worden aangewend om een onderzoeksteam te betalen, inclusief de onkosten die daarvoor nodig zijn qua apparatuur. Bovendien kreeg ik een bijzondere onderscheiding toegekend door ons College (ANZCA): de ‘Lennard Travers Professor of Anaesthesia Award’, een onderscheiding die men slechts om de 4 jaar toekent aan iemand die een bijzondere bijdrage heeft verricht om de anesthesie op een hoger niveau te tillen. Voor het eerst was iemand uit Queensland, de uitverkorene, dus dat was dubbel succes voor mijn afdeling en ons onderzoeksteam. Driemaal is scheepsrecht wordt vaak gezegd. In diezelfde maand (oktober 2022), kreeg ik tevens de plezierige boodschap van de American Society of Anesthesiology dat één van mijn publicaties de ‘Dr. David M. Little Jr. Prize for Best Journal Article’ had gewonnen. Ook dat staat fraai op je palmares en getuigt van internationale erkenning.

Als professor en hoofd van de afdeling anesthesiologie aan het Royal Brisbane and Women’s Hospital te Brisbane (met zo’n 150 anesthesiologen) en de University of Queensland (1 van de top 50 universiteiten in de wereld) voel ik mij gesterkt door deze prijzen. We zijn op de goede weg. Als Supervisor-Promotor van zo’n 45 doctoraatsstudenten (9 op dit ogenblik) wordt er hard aan de weg getimmerd door de afdeling, om wetenschappelijk onderzoek te verrichten ter verbetering van de anesthesie. Het toedienen van een veilige en effectieve verdoving en een goede pijnbestrijding zijn onze hoofddoelen. Daarvoor is een heel team van specialisten nodig die zich toeleggen op verbeteringen in de anesthesie door continue bijscholing en onderzoek. Gelukkig staat er geen leeftijdsgrens op kennisvergaring of kennisverspreiding.

Aan dit succes ligt een degelijke opleiding ten grondslag. Mijn eerste wetenschappelijke basis werd gelegd aan het Sint-Jan Berchmanscollege te Westmalle. Zonder hen, zou ik hier nooit gestaan hebben. Ik prijs mij gelukkig dat ik internationale ervaring heb mogen opdoen en dat mijn leraars mij op weg geholpen hebben om te participeren aan wetenschappelijk onderzoek om het lijden van onze medemens te verlichten.

Ik hoop dat dit verhaal anderen stimuleert om ook dezelfde weg in te gaan. Het is immers een eer om anderen te helpen.

Het ga jullie goed. Vriendelijke groeten.

André Van Zundert (70WA) in Het Beertje nr 354 (februari 2023)