Filmfora

In september 1960 startte op het Sint-Jan Berchmansinstituut de hogere cyclus. Dit heuglijk feit had voor gevolg dat nieuwe leervakken op het lessenrooster kwamen. Een ervan was "esthetica". Daar hoorde ook filmopvoeding bij. In Turnhout bestond op dat vlak blijkbaar een goede traditie. De oudste leerlingen van al de katholieke Turnhoutse scholen kwamen enkele keren per jaar samen naar het Kursaal voor hun filmforum.

Broeder Overste (Juul Gysels) had het gedaan gekregen dat die ene klas hogere cyclus van onze school in het Kursaal mocht aansluiten bij de Turnhoutse scholen. Onder leiding van de leraars L. Geerts of R. Hofkens namen we in Westmalle-Dorp de tram 41 naar Turnhout. Het was de eerste keer dat we daar in het Kursaal bij een gemengde groep middelbare scholieren mochten aansluiten. We hadden nog nooit zoveel meisjes bij elkaar gezien!

De inleiding werd gegeven door Pater Burvenich, jezuïet. Die was een zeer grote filmkenner en een persoonlijke kennis van de cineast Fellini. De eerste film, die wij als "bleukes" te zien kregen was "Il Tetto" (Het Dak). Later volgden o.a. ook "La Strada", "Citizen Kane" en de zeer speciale prent "Mon Oncle" van Jaques Tati. Voor die tijd waren dat stuk voor stuk films van een zeer hoog gehalte. Na de vertoning volgde nog een zeer interessante evaluatie door Pater Burvenich.

Met de uitbreiding van de hogere cylcus (en plaatstekort in het Kursaal?) verhuisden de filmfora naar onze eigen school. Op de plaats van de huidige lokalen Q01 en Q02 bevond zich het afdak van de speelplaats, onder de “paalklassen”. Daar was tijdelijk een noodlokaal ingericht met triplex-platen en plastieken ramen (versterkt met kippendraad). Dat diende als "turnzaal", als examenlokaal, maar ook als "filmzaal". De huidige feestzaal langs de Zwanenstraat was nog in opbouw. Ondertussen had ook Jan Verachtert als jonge leraar (met klein snorretje) zijn intrede gedaan. Hij heeft tijdens het schooljaar 1960-61 het eerste filmforum georganiseerd en de eerste "cursus in filmesthetica" samengesteld. We hebben onlangs het kaftje teruggevonden. Eerste film in de geschiedenis van het college: "Stalen Haaien". Onze aandacht werd bv. gevestigd op de degelijkheid van de decors: de verf was duidelijk nog niet helemaal droog en lekte van het decor. Verder "The miracle of Fatima", "Monsieur Vincent" en nog een bijzonder lange reeks verder.

Uit de algemene inleiding tot het eerste SJB-filmforum (we citeren letterlijk uit de cursus van toen):

Waarom filmforums?

• Niet om filmcritici te vormen, maar wel om van jullie kritische kijkers te maken
• Om een film te leren ontleden
• Om een juiste kijk te krijgen op de film: geen louter verhaaltje, ook niet louter om je verveling te verdrijven, noch uitsluitend om eens geboeid te worden
• Om de lijdzaamheid te bestrijden waarmee de meeste filmkijkers een film slikken (d.w.z. om de eventuele minder goede invloed, die van een film uitgaat, op te vangen met gezond verstand).

Ons doel: wij gaan niet naar de bioscoop, noch naar een zaal, maar naar een film.

Heel zijn carrière lang, tot aan zijn pensioen is Jan Verachtert op het college filmfora en filmlessen blijven organiseren. Geen Pater Burvenich meer; die bleef in Turnhout. In Westmalle hadden we een bijna evenwaardige vervanger, al was dat met een gans andere stijl. Met de jaren werden ook filmfora vanaf de eerste jaren secundair onderwijs georganiseerd. Door de gigantische groei van het college moest en mocht Jan de hulp inroepen van collega’s, die altijd zeer loyaal hebben meegewerkt.

Toen de feestzaal/turnzaal in gebruik werd genomen konden de leerlingen in goede omstandigheden de film volgen. Maar daar ging telkens een grote praktische voorbereiding aan vooraf: de turnlessen moesten wijken. Turnleraar Jan Uydens moest met zijn klas de speelplaats op, ofwel in de klas een of andere theorie over sport improviseren. De zaal werd ontruimd, stoelen geplaatst, filmdoek naar beneden gelaten (men had niet langer witte propere lakens nodig) en het toestel achteraan op een turntoestel geplaatst. De filmrollen werden geleverd door verschillende verdeelhuizen en moesten telkens in het goederenstation te Antwerpen of Turnhout worden afgehaald en teruggebracht. Collega Jan Wolters van der Wey heeft hieraan in de loop van de jaren veel zweet verloren, maar wel sterke armspieren gekregen.

Het gebeurde weleens dat tijdens de vertoning een filmlas brak. Ook voor die technische problemen had Jan Verachtert een professionele oplossing om alles terug te lijmen en nadien ging alles ongestoord verder.

Af en toe slaagde Jan erin een Vlaamse regisseur naar het college te krijgen, die zelf zijn film kwam toelichten.

In deze moderne tijden zijn er geen zware filmrollen, ingewikkelde filmtoestellen en gebroken filmlassen meer. Met de komst van video en DVD is de technische kant veel eenvoudiger, en vooral lichter geworden. De voorbereiding en organisatie berust nu in handen van meerdere leerkrachten.

In deze tijd van gigantische filmcomplexen en het bijzonder groot filmaanbod op de televisie zijn goede filmlessen in het onderwijs meer dan ooit noodzakelijk. Jonge mensen moeten leren niet alles te "slikken" wat via de vele beelden op ons afkomt.